Nhận nuôi con nuôi là quá trình mà một người đảm nhận việc nuôi dưỡng một đứa trẻ từ cha mẹ đẻ hoặc cha mẹ hợp pháp của người đó. Bao gồm cả việc hợp pháp hóa trên danh nghĩa pháp lý đến chịu trách nhiệm nuôi dưỡng.

Mặc dù tốn ít chi phí (nếu có) để nhận con nuôi. Tuy nhiên, quá trình trở thành cha mẹ nuôi có thể tốn thời gian và đòi hỏi sự kiên trì. 

Bên cạnh đó, một số bước tiến hành có phức tạp và rắc rối, nhưng điều đó là cần thiết để hướng tới cùng một mục tiêu – đảm bảo sự an toàn và hạnh phúc của trẻ em được nhận nuôi.

Nhìn vào yếu tố này, Phavila chúng tôi xin chia sẻ cái nhìn bao quát nhất về điều kiện, quy trình và những điều cần lưu ý để quý độc giả chuẩn bị sẵn tâm lý cho quyết định quan trọng này.

Các điều kiện để được nhận con nuôi

Căn cứ vào nghị định 19/2011/NĐ-CP theo Luật Nuôi con nuôi ngày 17 tháng 6 năm 2010. Để đảm bảo người có yêu cầu nhận con nuôi đã chuẩn bị sẵn sàng để đón một đứa trẻ hoặc thanh thiếu niên vào nhà nuôi dưỡng và có thể đáp ứng tốt nhất các nhu cầu của trẻ.

Người có yêu cầu nhận con nuôi và người được nhận làm con nuôi cần phải đáp ứng được những điều kiện sau:

Điều kiện đối với người nhận con nuôi

Điều kiện để nhận nuôi con nuôi

Trường hợp KHÔNG được nhận con nuôi

• Đang bị hạn chế một số quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên;
• Đang bị cháp hành quyết định xử lý hành chính tại cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh;
• Đang chấp hành hình phạt tù;
• Chưa được xóa án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của người khác; ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình; dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thanh niên vi phạm pháp luật; mua bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em.

Điều kiện đối với người ĐƯỢC nhận nuôi

Pháp luật Việt Nam không chỉ nêu rõ những điều kiện để được nhận nuôi con nuôi như trên mà còn quy định người được nhận nuôi phải đáp ứng các yêu cầu sau:

• Trẻ em dưới 16 tuổi;
• Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi nếu thuộc một trong các trường hợp: Được cha dượng, mẹ kế nhận làm con nuôi; Được cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận làm con nuôi.

Thành phần hồ sơ

Đối với việc nhận nuôi con nuôi trong nước, thì Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn tại nơi thường trú của người được nhận làm con nuôi là nơi thực hiện đăng ký.

Bộ hộ sơ đầy đủ để gửi lên cơ quan có thẩm quyền bao gồm một số giấy tờ được Phavila liệt kê dưới đây.

Hồ sơ của người nhận con nuôi

• Đơn xin nhận con nuôi;
• Bản sao Hộ chiếu, Giấy chứng minh nhân dân hoặc giấy tờ có giá trị thay thế;
• Phiếu lý lịch tư pháp;
• Văn bản xác nhận tình trạng hôn nhân;
• Giấy khám sức khỏe do cơ quan y tế cấp huyện trở lên cấp; van bản xác nhận hoàn cảnh gia đình, tình trạng chỗ ở, điều kiện kinh tế do ủy ban nhân dân cấp xã nơi người nhận con nuôi thường trú cấp.

Hồ sơ của con nuôi trong nước

• Giấy khai sinh;
• Giấy khám sức khỏe do cơ quan y tế cấp huyện trở lên cấp;
• Hai ảnh toan thân, nhìn thẳng chụp không quá 06 tháng;
• Biên bản xác nhận do Ủy ban nhân dân hoặc Công an cấp xã nơi phát hiện trẻ bị bỏ rơi lập đối với trẻ em bị bỏ rơi; Giấy chứng tử của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc quyết định của Tòa án tuyên bố cha đẻ, mẹ đẻ của trẻ em là đã chết đối với trẻ em mồ côi; quyết định của Tòa án tuyên bố cha đẻ, mẹ đẻ của người được giới thiệu làm con nuôi mất tích đối với người được giới thiệu làm con nuôi mà cha đẻ, mẹ đẻ mất tích; quyết định của Tòa án tuyên bố cha đẻ, mẹ đẻ của người được giới thiệu làm con nuôi mất năng lực hành vi dân sự đối với người được giới thiệu làm con nuôi mà cha đẻ, mẹ để mất năng lực hành vi dân sự;
• Quyết định tiếp nhận đối với trẻ em ở cơ sở nuôi dưỡng.

Quy trình thực hiện với cơ quan luật pháp có thẩm quyền

BƯỚC 1: Người nhận con nuôi nộp hồ sơ của mình và của người được nhận làm con nuôi tại Ủy ban nhân dân cấp xã.

• Đối với trường hợp trẻ em mồ côi không có người nuôi dưỡng hoặc có nhưng không có khả năng nuôi dưỡng.
• Đối với trường hợp cha dượng hoặc mẹ kế nhận con riêng của vợ hoặc chồng làm con nuôi; cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận cháu làm con nuôi.
• Đối với trường hợp trẻ em bị bỏ rơi chưa chuyển vào cơ sở nuôi dưỡng được nhận làm con nuôi.
• Đối với trường hợp trẻ em ở cơ sở nuôi dưỡng được nhận làm con nuôi.

BƯỚC 2: Công chức tư pháp – hộ tịch kiểm tra hồ sơ.

• Khi kiểm tra hồ sơ, công chức tư pháp hộ tịch phải nghiên cứu, tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng và hoàn cảnh của những người liên quan.

BƯỚC 3: Công chức tư pháp – hộ tịch lấy ý kiến của những người có liên quan.

Khi lấy ý kiến của những người liên quan, công chức tư pháp hộ tịch phải:

• i) Tư vấn để trẻ em tiếp tục được chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục phù hợp với điều kiện và khả năng thực tế của gia đình;
• ii) Tư vấn đầy đủ cho cha mẹ đẻ hoặc người giám hộ về mục đích nuôi con nuôi; quyền và nghĩa vụ; về việc cha mẹ đẻ sẽ không còn các quyền, nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, cấp dưỡng, đại diện theo pháp luật, bồi thường thiệt hại, quản lý, định đoạt tài sản riêng đối với con đã cho làm con nuôi;
• iii) Giải thích cho những người liên quan về quyền thay đổi ý kiến đồng ý trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày được lấy ý kiến. Hết thời hạn này, những người liên quan không được thay đổi ý kiến về việc cho trẻ em làm con nuôi

BƯỚC 4:

Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức đăng ký nuôi con nuôi, trao Giấy chứng nhận nuôi con nuôi cho cha mẹ nuôi, cha mẹ đẻ hoặc người giám hộ hoặc đại diện cơ sở nuôi dưỡng, tổ chức giao nhận con nuôi và ghi vào Sổ đăng ký việc nuôi con nuôi.

BƯỚC 5:

Trường hợp từ chối đăng ký, Ủy ban nhân dân cấp xã phải trả lời bằng văn bản cho người nhận con nuôi, cha mẹ đẻ hoặc người giám hộ hoặc đại diện cơ sở nuôi dưỡng.

Thời hạn giải quyết việc nhận nuôi con nuôi

Thời hạn giải quyết việc nuôi con nuôi là 30 ngày, kể từ ngày Uỷ ban nhân dân cấp xã nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

Lệ phí cho việc nhận nuôi con nuôi là 400.000 Đồng

Tổng quan về 05 bước nhận con nuôi hợp pháp

Tìm hiểu về việc nhận con nuôi và tìm kiếm trẻ

Nếu bạn đang có mặt ở đây để đọc bài chia sẻ này của Phavila chúng tôi, thì đó đã là một khởi đầu tốt đẹp cho dự định nuôi con nuôi của mình.

• Bạn có thể tham dự nhóm hỗ trợ cha mẹ nuôi hoặc các hội nghị về nhận con nuôi.
• Khi bạn tìm thấy một đứa trẻ có vẻ phù hợp với tất cả các bên liên quan, và bắt đầu trao đổi thông tin thì bạn có thể nhận được hồ sơ của đứa trẻ. Bước này của quy trình có thể mất một chút thời gian và đòi hỏi cả sự kiên nhẫn và bền bỉ.

Cơ quan nào có thẩm quyền giải quyết việc nhận nuôi con nuôi?

Theo quy định của Luật Nuôi con nuôi 2010, Cơ quan ủy ban nhân dân cấp xã nơi người nhận nuôi sống hoặc nơi người được nhận nuôi sống sẽ có quyền và trách nhiệm giải quyết yêu cầu nhận nuôi con nuôi.

Kiểm tra

Sẽ có một vài cuộc gặp gỡ giữa người nhận nuôi con nuôi và nhân viên công chức tư pháp hộ tịch. Đây là một phần của quá trình xác nhận các điều kiện và tư cách nhận con nuôi và chuẩn bị cho việc nuôi dạy con cái sau này.

Những cán bộ này sẽ cần được cung cấp một số tài liệu nhất định như: giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn, giấy chứng minh về việc lạm dụng trẻ em (nếu có) và tài liệu tham khảo cá nhân trước khi hoàn thiện báo cáo của họ.

Ít nhất một cuộc họp sẽ diễn ra tại gia đình của người nhận nuôi con nuôi. Tất cả các cá nhân sống trong nhà của bạn sẽ cần phải tham dự để đảm bảo việc đồng ý sẽ có thêm thành viên mới trong gia đình.

Lưu ý

Trong quá trình thực hiện thủ tục nhận nuôi con nuôi, bạn và một số gia đình khác có thể được xem xét cùng một lúc. Cuối cùng, nhân viên hoặc gia đình của trẻ (nếu có) sẽ đưa ra quyết định cuối cùng về việc gia đình nào có thể đáp ứng tốt nhất các nhu cầu của trẻ.

Và nếu quyền làm cha mẹ của đứa trẻ CHƯA bị chấm dứt hợp pháp, quyền quyết định của họ sẽ được thực hiện vào lúc này.

Quy trình thủ tục nhận con nuôi kết thúc

• Sau khi đã hoàn thành các thủ tục và đóng các khoản phí cần thiết, người nhận nuôi con nuôi sẽ nhận được một giấy khai sinh đã sửa đổi ghi tên họ là cha mẹ và giấy chứng nhận nhận con nuôi.

Trên đây là toàn bộ những quy định của pháp luật Việt Nam cũng như là quy trình thủ tục để nhận nuôi con nuôi mà Phavila đã tổng hợp và liệt kê chi tiết với hy vọng mang lại những thông tin thiết thực và hữu ích tới quý độc giả.

Phavila – Hỗ trợ pháp lý tới mọi nhà.